กิจกรรมหน่วยแพทย์อาสามูลนิธิเทพรัตนเวชชานุกูล เป็นกิจกรรมหนึ่งในมูลนิธิเทพรัตนเวชชานุกูล(ทวน.) ที่สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารี เป็นองค์ประธานมูลนิธิ กิจกรรมนี้เกิดขึ้นตามมติที่ประชุมสามัญประจำปี ครั้งที่ 1/2558 เมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม 2558 ให้จัดตั้งหน่วยแพทย์อาสามูลนิธิเทพรัตนเวชชานุกูลเพื่อเพิ่มศักยภาพในการรักษาพยาบาลแก่ประชาชนในท้องถิ่นทุรกันดารที่มารักษาโดยแพทย์เฉพาะทาง เช่น โรงพยาบาลเทพรัตนเวชชานุกูลฯ อำเภอแม่แจ่ม และโรงพยาบาลวัดจันทร์เฉลิมพระเกียรติฯ อำเภอกัลยานิวัฒนา จังหวัดเชียงใหม่ เนื่องจากประชาชนชาวชนบทที่ห่างไกลไม่สามารถเดินทางไปรับบริการที่โรงพยาบาลชุมชนขนาดใหญ่หรือโรงพยาบาลจังหวัด ตามระบบส่งต่อผู้ป่วยตามปกติได้ เนื่องจากขาดแคลนเงินที่ใช้ในการเดินทาง ที่พัก รวมทั้งการปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมในเมือง ทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากที่อยู่ในพื้นที่ตัดสินใจไม่ไปรับการรักษา ตัวอย่างเช่น ผู้ป่วยไส้เลื่อน ผู้ป่วยตาต้อกระจก ผู้ป่วยโรคที่มีความจำเป็นต้องได้รับการผ่าตัดแต่ไม่เร่งด่วน(Elective case) ผู้ป่วยอายุรกรรมที่ต้องการแพทย์เฉพาะทางเป็นผู้ให้การรักษา ตลอดจนผู้ป่วยจิตเวช
กิจกรรมแพทย์อาสาฯ จะออกปฏิบัติงานประมาณเดือนละ 1 ครั้ง โดยหมุนเวียนแพทย์เฉพาะทางที่มีความต้องการในช่วงนั้นๆ จะออกปฏิบัติงานในวันศุกร์และเสาร์ หรือระยะเวลาอื่นตามความเหมาะสม โดยเปิดรับสมัครผู้ที่มีจิตอาสาได้แก่ แพทย์เฉพาะทาง พยาบาล ในสาขาที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งบุคลากรด้านอื่นๆเพื่อสนับสนุนการปฏิบัติงาน โดยอาสาสมัคร สามารถสมัครได้ทางเว็บไซต์ www.dvfvolunteer.org หลังจากสมัครแล้วผู้ประสานงานสำนักงานมูลนิธิสาขาเชียงใหม่ จะติดต่อประสานงานเพื่อนัดหมายการออกปฏิบัติงานต่อไป
จากการประชุมมูลนิธิเทพรัตนเวชชานุกูลประจำปี 2560 ได้มีมติรับโรงพยาบาลชุมชนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษาพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชบรมนาถบพิตร อีก 9 แห่งที่ตั้งอยู่ตามภาคต่างๆ ให้อยู่ภายใต้การสนับสนุนของมูลนิธิเทพรัตนเวชชานุกูลด้วย โรงพยาบาลดังกล่าวคือ รพ.พนมดงรักษ์ จ.สุรินทร์ รพ.เบญจลักษณ์ จ.ศรีสะเกษ รพ.นาวัง จ.หนองบัวลำภู รพ.พระทองคำ จ.นครราชสีมา รพ.เสาไห้ จ.สระบุรี รพ.ห้วยกระเจา จ.กาญจนบุรี รพ.เขาชะเมา จ.ระยอง รพ.ยี่งอ จ.นราธิวาส และรพ.หาดสำราญ จ.ตรัง
ปัจจุบัน มีอาสาสมัครแพทย์เฉพาะทาง 103 คน พยาบาล 173 คน ฝ่ายสนับสนุนอื่นๆ 184 คน (ข้อมูล ณ วันที่ 2 มกราคม 2567) และยังมีความต้องการอีกจำนวนมากเพื่อผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันออกปฏิบัติงานตามความต้องการของพื้นที่
